مختصر نگاهی به کتاب"سقیفه"

نام کتاب:سقیفه و بررسی نحوه شکل گیری حکومت پس از رحلت پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله)

نویسنده: علامه عسگری

به کوشش مهدی دشتی

تعداد صفحات: 270

مرکز فرهنگی انتشاراتی منیر

رونوشت: این متن را داده بودم به حاج وحید نصیرکیا که در کتابستان کار کند اما انقدر امروز و فردا کرد که گفتم بیخیال...

درباره‌ی سقیفه و جایگاه آن در تاریخ صدر اسلام و حوادث بعد از آن در کتاب‌های بسیاری بحث شده است، که هر کدام از این کتاب‌ها از نظر ارزش و اهمیت یکسان نبوده‌اند. سقیفه درلغت به معنای سایبنای است که شیوخ عرب را مهمان‌خانه‌ای بوده است که افراد قبیله نیز در آن جمع می‍‌‌شدند و درباره‌ی همه امور قبیله گفت و گو می‌کردند.

انصار پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) از دو قبیله اوس و خزرج بودند که هر دو قبیله، در اصل، از اهل یمن بودند و و اجدادشان ایشان برای درک حضور پیامبر خاتم(صلی الله علیه و آله و سلم) به مدینه آمده بودند.

سقیفه مشهور در تاریخ محل اجتماع قبیله‌ی خزرج ازانصار در مدینه بوده است و رئیس ایشان سعد بن عباده بوده که برای بیعت با او پس از وفات پیامبر اسلام در آن محل اجتماع کرده بودند؛ درحالیکه جسد مبارک حضرتش بین خاندانش بود و مشغول غسل دادن جسد مطهر آن حضرت(صلی الله علیه و آله و سلم)بودند. چون خبر اجتماع سقیفه به گروه پیرو ابوبکر و عمر رسید، ایشان نیز با سرعت به اجتماع سقیفه ملحق شدند.

پیرامون این حادثه اندیشمندان بسیاری همت گماشته و آثار قابل توجهی عرضه کرده اند. از جمله مرحوم مظفر، محمد باقر بهبودی، عبدالمقصود، ویلفرد مادلونگ.

مهدی دشتی پیرامون آثار هر کدام از این اندیشمندان نکات ذیل را یادآوری کرده است:

مرحوم مظفر در کتاب خود«السقیفه» کوشیده است که با روش علم کلام بدین ماجرا بنگرد و اثبات کند که آنچه که در سقیفه رخ داد اولا بر مبنای اختیار و اجماع امت نبوده و ثانیا مخالف نص شرعی اسلام بوده است.(لازم به ذکر است که مرحوم شیخ مفید و سید ابن طاووس نیز قبل از مرحوم مظفر از این منظر به سقیفه نگاه کرده‌اند.)

محمدباقر بهبودی نیز در کتاب سیره علوی بر این باور است که سقیفه حاصل نقشه‌ای از پیش طراحی شده است که مسلمانان را در مقابل کار انجام شده قرار داده است.منتها دامنه این نقشه را تا زمان عثمان و معاویه نمی‌بیند.

عبدالمقصود سقیفه را محل ظهور عملیاتی از پیش طراحی شده می‌داند که در آن شورا و حاکمیت شورا نقشه‌ای بیش نبوده است. با همه این تفاسیر وی روایات متضمن تصریح عمر به نام افرادی که اگر زنده بودند آنان را پس از خود به خلافت می‌گماشت را جعلی می‌شمارد و بر خلاف آنچه که در ابتدای کتاب عرضه داشته تبانی ابوبکر،عمر، ابوعبیده را بر غضب خلافت ضعیف شمرده است.

ویلفرد مادلونگ مستشرق آلمانی الاصل در کتاب خود نظریهlammensرا درباره‌ی مثلث قدرت ابوبکر،عمر، ابوعبیده مطرح می‌کندو از قول کاینانی تصریح می‌کند که در این مثلث الهام بخش اصلی عمر بوده است. و تصریح می‌کند که پیامبر اکرم به هیچ‌وجه  به جانشینی ابوبکر رضایت نداشت.

مرور اجمالی بر آنچه که از دیر باز تاکنون درباره‌ سقیفه  نگاشته شده است لازم بود تا کتاب گران‌سنگ علامه عسگری با عنوان «سقیفه» را به شما معرفی کنیم.

این کتاب در اصل سخنرانی‌های بوده که در مجالس عزاداری محرم و صفر سال 1419ه.ق ایراد شده است و پس از پیاده‌سازی توسط دو نفر از شیعیان اهل بیت توسط دکتر مهدی دشتی تدوین شده است.

علامه دراین کتاب معتقد است که سقیفه در یک روز و با طراحی یک نفر خلاصه نمی‌شود؛ بلکه سقیفه آغاز بروز و ظهور اجرای نقشه‌ای حساب شده است که طی آن افرادی معین از قریش می‌بایست یکی پس از دیگری زمام حکومت را در دست گیرند.

این کتاب با استفاده از 134 منبع متقن از کتب شیعیان و اهل تسن نوشته شده است.این کتاب شامل دوازده فصل به علاوه خطبه حضرت امیر(علیه السلام)معروف به شقشقیه است. از دردآورترین فصول کتاب می‌توان به فصل جنگ اقتصادی با اهل بیت پیامبر  و داستان غصب فدک و داستان بیماری حضرت زهرا(علیهماالسلام) همچنین خطبه ایشان در مسجد اشاره کرد.